Bilindiği üzere siyasi iktidar, 2021’in son günü gece yarısına doğru elektrik ve doğalgaz satış fiyatlarında çok yüksek oranlı zamlar yaptı. Elektrik ve doğalgaza değişik tüketim gruplarına göre yüzde 50-125 oranında yapılan bu zamlarla, bir yıllık dönemde, elektrik fiyatları konutlarda yüzde 72-158, ticarethanelerde yüzde 158 oranında arttırılmıştır. 2021 içinde TÜİK, enflasyon oranını yüzde 36 oranında artmışken, elektrik fiyatları TÜFE’nin çok üzerinde artmıştır.
Isınmadan sağlığa, beslenmeden iletişime kadar akla gelebilecek tüm insani ihtiyaçların temel gereksinimlerinden olan elektrik, günümüzde özel sermayenin eline teslim edilmiş durumdadır. Kurulu güç ve üretimdeki payı, yüzde 20’nin altına düşen kamunun ne fiyatları kontrol altına alacak ne elektrik arzında sürekliliği sağlayacak ne de toplumsal faydayı gözetecek bir gücü ve kontrol mekanizması kalmamıştır.
Yürürlüğe konulan bu zamlar, özel elektrik şirketlerinin tüm tüketiciler üzerinden elde ettiği kazançlarını katlayan boyutlardadır. Yüksek oranlardaki bu zamlar iktidarın tasarruf, verimlilik, dar gelirli vatandaşlara yönelik iyileştirme iddialarının tamamen göstermelik olduğunu ortaya koymuştur. Türkiye’de 4 kişilik bir hanenin aylık asgari elektrik tüketimi 230 kWh olarak hesaplanmakta ve Aralık 2021’de bir ailenin buna göre ödediği fatura toplamı aylık 210 TL olurken, Ocak 2022 itibarıyla aylık faturası yüzde 76 artarak 370 TL`ye çıkarılmıştır. Yüksek orandaki enerji zamları, yurttaşlarımızın gündelik yaşamı ve sanayi üretimi kadar, tarım ve gıda sektörünü de olumsuz etkilemektedir.
Geçtiğimiz günlerde Isparta’da elektrik kesintilerinden kaynaklı binlerce vatandaşımızın mağduriyeti söz konusu olmuştur. Isparta’daki elektrik kesintileriyle ilgili basında çıkan bir diğer haber ise, Yalvaç ilçesinde evinde donarak ölen bir yurttaşımızın olduğudur. Günümüzde asgari kamusal şartlar sağlandığında, bir insanın evinde donarak ölmesi pek mümkün değildir ve bu durum kamunun sorumluluğunda olmalıdır.
Enerji girdileri fiyatlarında son bir yıl içindeki olağanüstü artışlar nedeniyle, Isparta ilimizde yaşandığı gibi elektrik ve doğalgazı kesilen milyonlarca konut abonesi gibi faturalarını ödeyemedikleri için aynı sorunları yaşayacak on binlerce ev ve küçük işyeri sahipleri de eklenecektir. Doğalgazın üretimlerinde sınai girdi olduğu sanayi tesisleri, yüzde 345 oranındaki fiyat artışlarını maliyetlerine ve ürün satış fiyatlarına yansıtacaklardır. Bütün bunlar geneldeki fiyat artışlarını daha da hızla yükseltecektir.
Köklü çözüm, kamusal hizmetlerin devlet eliyle verilmesinde ve ülkemizin yıllardır boğuştuğu sorunları aşmak ve ekonomik krizden mümkün olan en çabuk şekilde çıkabilmek ve toplumun vazgeçilmez gereksinimlerinin karşılanması için; kamu mülkiyeti, kamusal hizmet, toplumsal yarar esaslarını temel alan demokratik bir planlama ve toplumsal kalkınma perspektifi ile kamucu, toplumcu bir programın uygulanması gereklidir.
Bu nedenlerle; elektrik ve doğalgaz sektöründe özelleştirme uygulamalarına derhal son verilmeli, özelleştirilen bölgesel dağıtım şebekeleri ve şirketleri tekrar kamuya verilmelidir. Özelleştirilen verimli kamu santralları kamuya geri dönmeli ve TEİAŞ özelleştirme kararlarını ivedilikle iptal edilmelidir.
Elektrik fiyatlarındaki artışlar vatandaşlarımızın kaldırabileceği düzeyde değildir. Bu nedenle, zamlar geri alınmalıdır. Enerji sektöründe yeni bir yapılanma ve yeni kurumlar gereklidir. Elektrikte konutlar için düşük tarife sınırı aylık 230 kWh’a yükseltilmelidir. Konutlarda elektrik, doğalgaz ve suda KDV oranları düşürülmelidir. Maddi imkansızlık nedeni ile faturalarını ödeyemeyenlerin elektrik, gaz ve suyu kesilmemeli, kamu kaynaklarından sağlanacak desteklerle, yurttaşların karanlıkta, soğukta ve susuz kalmaları önlenmelidir.
Toplum yararına büyümeyi, istihdamı, adil bölüşümü, bölgeler arasındaki ve toplumdaki gelir dağılımı eşitsizliklerini gidermeyi, temel bilimleri, yüksek teknolojili üretimi temel alan bir sanayi geliştirmeyi; eğitim, sağlık, enerji, ulaşım, konut vb. hizmetlerin kamu eli ile verilmesini sağlayacak toplumsal bir kalkınma modeli oluşturulmalıdır. Ülkemiz, sanayimiz, halkımız ve geleceğimiz için bu önlemlerin acilen hayata geçirilmesi ve bunları uygulayacak kamu kurumları ve denetim mekanizmaları inşa edilmelidir. Ülkemiz özelleştirmelerin acı sonuçlarından ve özel şirketlere sunulan hukuk dışı ayrıcalıklardan başka türlü kurtulması mümkün değildir.
ODTÜ Mezunları Derneği
Yönetim Kurulu
*Aralık 2021 ve Ocak 2022 ayları Derneğimize gelen elektrik faturaları ekte bilgilerinize sunulmuştur.
FATURALAR
